اين روزا خودمو با فيلم ديدن مشغول كردم؛
**اما يك نوع خاص از فيلم ديدن....
فيلم هايي رو انتخاب مي كنم كه ريشه در ادبيات دارن؛ اول متن اصلي رو مي خونم؛ بعد ترجمه هاشو (هر چند تايي كه در دسترسم باشند)؛ بعد نسخه های فيلم رو می بینم (به هر زباني كه موجود باشند و هر تعدادی كه باشند و حتي دوبله های بعضاً قلع و قمع شده ي فارسي رو)؛ بعد از همه این ها تازه درگيري ذهني من با داستان شروع مي شه. و اين درست جاي دلپذير ماجراست.
=====================
و اما جين اير...
شايد براي خيلي ها يك داستان صرفاً عاشقانه باشه كه به درد دختربچه هاي دبيرستاني مي خوره، اما براي من فقط يك داستان عاشقانه نيست؛ بلكه "يه تابلوي نقاشيه از همه ي دنياي آدم ها با مرزبندی ها و احساسات و تعقلاتشون؛ از اون چيزي كه مي خوان به دستش بیارن و اون چيزي كه نميخوان از دستش بدن؛ از اون چيزي كه با وجودش شاد و راضي مي شن و اون چيزي كه بدون وجودش به موجودي افسرده و نااميد بدل ميشن؛ از اون چیزهایی که با داشتنش و نداشتنش رنج می کشن".
به نظر من يك روايت اصيل و درسته از ماهیت انسان با تمام ابعاد انسانيش...
و تازه وقتي لكچرهاي دانشگاهيش رو (که چهارموردش رو براتون می ذارم) مي بينيم يا مي خونيم، مي فهميم كه چه جايگاهي - نه فقط در ادبيات - بلكه در تحليل و تفسير روابط انسانی داره؛ انقدر كه اگر روزها و ساعت ها همه زندگيمونو بذاريم كنار و فقط بخونيم و بشنويم و ببينيمش، باز هم در نوبت ديگه نكته ي جديدتر و ناب تري درون واژه هاش پيدا خواهيم كرد...
پ ن.:
١) در اينجا دوست دارم تجربه شيرين سه - چهار هفته اخيرم رو با شما به اشتراك بذارم؛ مطمئنم ارزش وقت گذاشتن رو داره.
** جين اير متن كتاب به زبان اصلی (انگليسي):
مسعود برزين ١٣٢٩، پرويز نجم الديني ١٣٦٢، ناظر نعمتي ١٣٦٤، مهدي افشار ١٣٦٦، پروين قائمي ١٣٧٠، زهره بكويي ١٣٧٨، آیت طبسیان ١٣٨٥، رضا رضايي ١٣٨٩، نوشین ابراهیمی ١٣٩٠، مرضيه خسروي ١٣٩١، سروش حبيبي ١٣٩١
(پیشنهاد: ترجمه مناسب از ديد يك خواننده و نه یک منتقد ادبي- به هر حال نظر شخصی منه و اینکه سعی کردم هنگام مطالعه، متن اصلی و ترجمه رو با هم و کنار هم پیش ببرم)
توضيح:
- به نسبت ترجمه هاي موجود اين ترجمه به متن اصلي وفاداره و هرجا كه لازم مي دونه، توضيحات تكميلي مناسبي هم در پانويس کتاب مياره ؛
- لينك نسخه هاي آنلاين ترجمه هاي ديگه وجود نداره يا رايگان نيست يا مدت زمان زيادي از انتشارشون گذشته و فعال نيستن، اما نسخ قديمي چاپي در كتابخانه هاي معتبر از جمله كتابخانه مركزي دانشگاه تهران و كتابخانه ملي در دسترس هست.
** نسخه هاي سينمايي:
• جین ایر (فیلم ۱۹۳۴) به کارگردانی کریستی کابان
• جین ایر (فیلم ۱۹۴۳) به کارگردانی رابرت استیونسون
• جین ایر (فیلم ۱۹۴۹) به کارگردانی فرانکلین جی شافنر
• جین ایر (فیلم ۱۹۷۰) به کارگردانی دلبرت من
• جین ایر (فیلم ۱۹۷۰) به کارگردانی فریدریک اچ. بروگر
• جین ایر (فیلم ۱۹۷۰) به کارگردانی پاول بسون با زیرنویس اسپانیایی
• جین ایر (فیلم ۱۹۹۶) به کارگردانی فرانکو زفیرلی
• جین ایر (فیلم ۱۹۹۷) به کارگردانی رابرت یونگ
• جین ایر (فیلم ۲۰۱۱) به کارگردانی کری فوکوناگا
اما پيشنهاد خاص من، تماشاي دو نسخه مختلف از BBC هست كه مي دونم انقدر جذاب و خوش ساخت هستن كه حتماً ارزش يك بار ديدن رو دارن؛ به خصوص لهجه بريتيش اين دو ميني سريال اونها رو از بقيه ی كارها و اقتباس هاي سينمايي متمايز مي كنه.
بازي هاي زيباي تيموتي دالتون (Timothy Dalton) در نسخه ١٩٨٣ و توبي استيفنس (Toby Stephens) در نسخه ٢٠٠٦ مجذوب كننده است. شخصاً نسخه اول رو بسیار مي پسندم، چون به خط روايي كتاب نزديك تره و داستان و اتفاق هاش با همون تركيب بندی و بر اساس ديالوگ چيده شده. اما نسخه ٢٠٠٦ هم زيبايي ها و ظرافت هاي خودشو داره، به خصوص كه كارگردانش يك خانم هست و از متن داستان به يك نگاه حساس و ریزبین زنانه و تحليلگر در برابر اتفاق ها نزديك شده.
• Jane Eyre; BBC (1983, TV series)
• Jane Eyre 2006; BBC (Mini TV series)
٢)
براي من كه ذاتاً آدم هيجان زده اي هستم، تو اين مواقع (در حد ارشميدس حتي) نوشتن از جين اير خيلي دشواره؛ بايد روزها و ساعت ها بنشينم و در مورد تجربيات و شور غريبي كه هنوز پس از سالها و بارها خوندن و دیدن و شنیدن در من ايجاد مي كنه، بنويسم. و الان – درست همين الان - نزديك يك ماهه كه به شدت باهاش درگيرم؛
با اين حال، اين روزها چيزي كه بيشتر از همه ذهنمو درگير كرده بحث "قضاوت"ه؛
اينكه "وقتي كسي در مورد موضوعي تخصص يا حتي اطلاعات نداره، درستش اينه كه سعي كنه قضاوت نكنه؛ يا بهتربگم، قضاوت هاي شخصيشو براي خودش نگه داره" چون تجربه اي كه در جريانش قرار گرفته، تجربه خودش نيست و فقط و فقط يك ناظر براي اون ماجراست (موضوع بحثم جنبه حقوقي، اخلاقي و حتي اجتماعي ماجرا نيست؛ اگرچه مي شه، از اين لحاظ هم اونو بررسي كرد).
